Một trò chơi – Một vòng kết nối – Một nghi lễ tập thể mang hồn dân tộc

“Dung dăng dung dẻ,
Dắt trẻ đi chơi,
Đến cổng nhà trời,
Gặp cậu, gặp mợ...”

Câu đồng dao thân thuộc ấy từ lâu đã trở thành âm thanh của ký ức, mở ra hình ảnh những vòng tròn trẻ con ríu rít, tay nắm tay, chân bước nhịp nhàng, miệng hát say sưa. Không cần điện thoại, không có sân khấu, chỉ cần một khoảng sân nhỏ, vài tiếng cười là một trò chơi đã bắt đầu.

Nhưng giữa giai điệu vui tai và nhịp bước hồn nhiên ấy, đã bao giờ bạn tự hỏi:

💭 Chúng ta đang đi đâu trong trò chơi đó?

Phải chăng, câu trả lời không nằm ở “cái cầu ván” hay “cái chén” – mà ở chính hành trình được đi cùng nhau?

“Dung dăng dung dẻ” là một trong những trò chơi đồng dao cổ nhất của trẻ em Việt. Với hình thức đi vòng tròn, kết hợp với nhịp điệu và lời hát, trò chơi tưởng như đơn sơ lại mang trong nó cấu trúc của một nghi lễ cộng đồng:

• ✋ Vòng tròn: biểu tượng của sự gắn kết - không có người dẫn đầu, không ai bị bỏ lại.
• 🎵 Lời hát: như một bản tụng ca, mang yếu tố vần điệu giúp trẻ tiếp thu tiếng Việt đầu đời.
• 💃 Chuyển động đều: giúp trẻ phát triển phối hợp cơ thể, nhận thức không gian và nhịp điệu.

Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa ví đây là hình thức vừa chơi – vừa học – vừa sống. Trẻ không chỉ vui đùa mà còn được thực hành các giá trị căn bản: chờ đợi – chia sẻ – tôn trọng có mặt cho nhau.

Trong mỗi vòng tròn “Dung dăng dung dẻ”, ai cũng có khoảnh khắc được bước ra giữa trở thành trung tâm, được cả vòng nhìn vào. Đó là bài học đầu tiên về sự hiện diện, về vị trí của mình trong một tập thể.

Không ai bị gạt ra, không ai bị lãng quên.

Ai cũng có lúc được chọn, được hát, được tung hứng, rồi lại trở về vòng tròn như một chu kỳ tự nhiên của đời sống.

Và vòng tròn ấy cũng như cuộc sống:

• 🔄 Ta không chạy đua mà bước đi cùng nhau.
• 🔄 Ta lặp lại nhưng không lặp lại chính mình.
• 🔄 Ta có vai, có phần và học cách nhường vai cho người khác.

Ngày nay, “Dung dăng dung dẻ” đã vắng bóng ở nhiều sân chơi.

• 🧒 Trẻ em lớn lên trong căn hộ chật chội, học qua màn hình, chơi với thiết bị điện tử.
• 🏙️ Những khoảng sân giờ là bãi giữ xe, hoặc bị lấp bởi những buổi học thêm nối tiếp nhau.

Nếu không kịp giữ lấy, có thể chúng ta không chỉ mất đi một trò chơi – mà còn đánh mất một phương thức dạy con làm người của ông bà mình. Một hình thức giáo dục mềm mại, tự nhiên, mà sâu sắc.

“Dung dăng dung dẻ” không cần quá nhiều điều kiện để được hồi sinh.

Chỉ cần một không gian mở, một nhóm trẻ và người lớn hiểu rằng:

• 🧡 Một trò chơi có thể là bệ phóng cho cả một nhân cách
• 🧡 Một vòng tay nắm có thể là liều thuốc chữa lành cho đứa trẻ sống giữa áp lực thành tích
• 🧡 Một bản đồng dao có thể là sợi dây nối ta với tiếng Việt, với văn hóa, với cộng đồng

• 📍 Trong trường học:
  Cho trẻ chơi kết hợp đồng dao + kể chuyện + hóa trang nhân vật
  Tổ chức thi hát đồng dao và biểu diễn vòng tròn
• 📍 Trong cộng đồng, lễ hội:
  Dành một không gian “vòng tròn tuổi thơ” để ai cũng có thể bước vào
  Kết hợp cùng âm nhạc dân gian (gõ mõ, trống cơm) để tăng tính truyền cảm
• 📍 Trong gia đình:
  Chơi cùng trẻ tại nhà như một phần của việc kể chuyện, kết nối
  Dạy trẻ hát đồng dao, hoặc sáng tạo lời mới cho trò chơi

“Dung dăng dung dẻ” không chỉ là trò vui cho trẻ, mà là một phần ký ức tập thể, một lớp học không tường, một nghi lễ văn hóa không kinh sách.

💫 Giữ lại trò chơi ấy không phải vì hoài cổ – mà vì chúng ta vẫn cần những vòng tròn, những lời hát, những cái nắm tay chân thành giữa một thế giới ngày càng vội vã và phân mảnh.